Eerst begrijpen dan begrepen worden

De vier basisvormen van communicatie zijn lezen, schrijven, spreken en luisteren. Communicatie is de belangrijkste vaardigheid in je leven. Ga maar eens na hoeveel tijd je aan deze vormen besteedt. We hebben leren praten, leren lezen en leren praten, maar hebben we ook leren luisteren? Empathisch luisteren is luisteren met de intentie om de ander te begrijpen. Het is meevoelend luisteren. Je verplaatst je in het referentiekader van een ander. Empathisch luisteren heeft zin wanneer het uitdrukking geeft aan een persoonlijkheid die inspireert tot openheid en vertrouwen. Je moet een hoge emotionele bankrekening hebben om een ruilhandel tussen jouw hart en de ander mogelijk te maken.

‘Probeer eerst te begrijpen’ is een belangrijke paradigmawisseling. Normaal gesproken proberen we eerst begrepen te worden. De meeste mensen luisteren niet met de bedoeling om iemand te begrijpen; ze luisteren om antwoord te kunnen geven. Ze zijn zelf aan het woord of bereiden zich daarop voor. We gaan uit van ons eigen grote gelijk, onze gesprekken zijn een verzameling monologen. We begrijpen daardoor nooit echt wat zich in het hoofd van iemand anders afspeelt.

 Er zijn vijf niveaus van luisteren:

• de ander negeren
• doen alsof
• selectief luisteren
• luisteren met aandacht
• empathisch luisteren

Weinig mensen halen het vijfde niveau van empathisch luisteren. We luisteren vaak autobiografisch en daarom reageren we vaak op een van de volgende manieren:

• we oordelen, we zijn het ergens mee eens of niet;
• we onderzoeken, we stellen vragen vanuit ons eigen referentiekader;
• we adviseren, we geven raad op basis van onze eigen ervaringen;
• we interpreteren, we proberen erachter te komen waarom mensen zich op een bepaalde manier gedragen en baseren ons daarbij op onze eigen motieven.
  
  

Het gaat om ethos, pathos en logos. De volgorde is belangrijk.

• Ethos is je geloofwaardigheid, de mate waarin mensen geloven in je integriteit en competentie. Je wekt vertrouwen. Het is je emotionele bankrekening.
• Pathos is het empathische aspect, het gevoel. Het houdt in dat je emotionele betrokkenheid bijdraagt aan het vertrouwen van de ander in het onderlinge contact.
• Logos is logica, het rationele aspect van je gedrag.
  
  

Empathisch luisteren heeft ook bepaalde risico’s. Je moet erg zeker zijn van jezelf om goed naar iemand te luisteren. Je stelt je namelijk open voor beïnvloeding door de ander. Je bent kwetsbaar. Het klinkt enigszins paradoxaal: om invloed uit te oefen, moet je zelf beïnvloedbaar zijn.