Hoe beïnvloeden emoties het gevoel van druk
Bij het thema Druk denken we bijna automatisch aan een volle agenda, veel te doen hebben of denken te hebben. In dit artikel leggen we de associatie met zelf opgelegde druk. Druk die één op één te maken heeft met je emoties en je emotionele bewustzijn. We behandelen in dit artikel een aantal aspecten die van invloed zijn op druk vanuit je emotionele gesteldheid. Van hieruit kan er dan gekeken worden naar wat er met druk gebeurt als je emoties (beter) kunt managen.
Kennis van de eigen emoties
Het spreekwoord luidt al eeuwenlang ‘zelfkennis siert de mens’ en millennia geleden stond het ‘ken uzelf’ al gebeiteld boven de ingang van het orakel van Delphi. Emotioneel zelfbewuste mensen hebben voortdurend aandacht voor hun eigen innerlijke toestand. Het is geen aandacht die zich door emoties laat meeslepen, te heftig reageert en uitvergroot wat wordt waargenomen. Het is eerder een neutrale modus die zelfs temidden van turbulente emoties het vermogen tot zelfbeschouwing bewaart.
Het is het verschil tussen bijvoorbeeld laaiend zijn op iemand en zelfs als je razend bent de zelfbeschouwende gedachte hebben: nu voel ik woede. (Dus niet: ‘Ben je boos?’ ‘Nee ik ben helemaal niet boos’). Zelfinzicht betekent bewust zijn van zowel onze stemming als van onze gedachten over die stemming. Zelfinzicht kan een niet oordelende aandacht zijn voor de innerlijke toestand, maar ook een minder neutrale. Karakteristieke gedachten die getuigen van emotioneel zelfinzicht zijn ook ‘ik mag me niet zo voelen’, of ‘ik denk aan leuke dingen om me op te vrolijken’.
Zelfvertrouwen
Wie emotioneel zelfinzicht ontbeert, is eigenlijk een emotionele analfabeet, die het risico loopt te ontsporen door op hol geslagen emoties. Door emotioneel zelfinzicht zijn wij in staat onze onstuimige emoties te beheersen, ons gedrag aan te passen en op een juiste manier om te gaan met de gevoelens van degenen met wie we samenwerken. Bij zelfkennis hoort ook een accurate zelfbeoordeling. Zelfbeeld en werkelijkheid stemmen dan met elkaar overeen. We hebben een oprecht besef van onze persoonlijke sterke kanten en beperkingen, een helder beeld van wat we aan onszelf zouden moeten verbeteren en het vermogen om te leren van ervaringen. We zijn vatbaar voor oprecht commentaar. Dat tast ons zelfbeeld niet aan. We hebben voldoende zelfvertrouwen om constructief met kritiek om te gaan. We relativeren onszelf voldoende. Als we onszelf al eens te serieus nemen dan brengen we onszelf met humor weer met twee benen op de grond. Zelfvertrouwen geeft de kracht om een moeilijk besluit te nemen of een koers te varen waar men in gelooft, ondanks tegenwerking, of zelfs expliciete afkeuring van degenen die het voor het zeggen hebben. Mensen met zelfvertrouwen zijn besluitvaardig zonder arrogant of defensief te zijn en blijven bij een besluit.
Reguleren van emoties
Het bedwingen van emoties die ons van slag maken is de sleutel tot emotioneel welzijn. Emoties die te sterk worden of te lang duren, ondermijnen onze stabiliteit. Door de opbouw van onze hersenen hebben we weinig controle over wanneer een emotie ons overspoelt en welke emotie het is, maar we hebben wel iets te zeggen over hoelang een emotie aanhoudt. Als we woedend zijn, dan kunnen we blijven broeden en daarmee de woede aanwakkeren. We kunnen de situatie ook positief reconstrueren, en daardoor onze woede verminderen. Mensen met zelfbeheersing gaan goed om met hun impulsen, zorgen en angsten. Ze blijven kalm, positief en onverstoorbaar, zelfs op heikele momenten. Onder druk bewaren ze hun concentratie en blijven ze helder denken. Mensen met zelfbeheersing hebben vaak een techniek voor stressreductie, die ze in geval van nood toepassen, of het nu een lang bad is, sporten of yoga. Wanneer je zo’n ontspanningsmethode in je repertoire hebt, betekent dat nog niet dat je niet van tijd tot tijd in de war en verontrust bent. Maar de gewoonte om een ontspanningsmethode regelmatig of dagelijks toe te passen, schijnt ervoor te zorgen dat de amygdala niet zo op scherp staat en minder snel in actie komt. Sluimerende gevoelens gewoon tot je bewustzijn toelaten kan ook een regulerende werking hebben. Dat is een belangrijke functie van een dagboek.
Zelfmotivatie
Het vermogen om jezelf te motiveren is een belangrijke basis voor het leveren van prestaties. Elke aansprekende prestatie begint met het verlangen om een bepaald doel te realiseren. Daar zit dan meteen al de spanning met veel emoties. Emoties leiden tot impulsief gedrag en dat is altijd gericht op de korte termijn. Impulsbeheersing is een belangrijk aspect voor het leveren van prestaties. Een sporter moet op zijn voeding letten en dat betekent de verleiding weerstaan om een lekker frietje te nemen. Je moet gericht zijn op uitgestelde beloning. Je moet je eerst de pleuris trainen en dan ligt er aan het eind misschien die gouden plak te wachten. Mensen buiten de sport die over deze vaardigheid beschikken, zijn dikwijls productief en doeltreffend in alles wat ze ondernemen. Ze weten wat ze willen. Ze gaan daar met enthousiasme achteraan. Ze brengen de volharding op om door te gaan, ook als het tegen zit.
Vermijden van zelfbedrog
Dat een bepaalde emotie ons overvalt is vaak niet te vermijden. Vanuit de inzichten die we hebben in onze eigen emotionele gevoeligheden kunnen we onszelf weliswaar mentaal wapenen als we bepaalde situaties tegemoet treden. Dat betekent nog niet dat we er ook in slagen om in die situatie niet emotioneel te worden. Als dan toch gebeurt wat we willen vermijden, dan ligt zelfbedrog op de loer. Freud heeft ons al meer dan honderd jaar geleden inzicht verschaft in enkele elementaire vormen van zelfbedrog, die in dit verband aan de orde kunnen zijn.
Vermijding: We weten dat we in bepaalde situaties het risico lopen dat we emotioneel worden. Vervolgens gaan we dergelijke situaties systematisch uit de weg. Zo leren we niks. Juist door de confrontatie met de situatie aan te gaan zouden we nieuwe gedragspatronen kunnen ontwikkelen. Door vermijding ontnemen we onszelf dat leerproces.- Ontkenning: We ontkennen simpelweg dat de emotie ons overvalt. ‘Ik ben helemaal niet boos’.
- Verdringing: We ervaren de emotie in eerste instantie wel, maar we besteden er absoluut geen aandacht aan. We doen net of er niets aan de hand is.
- Projectie: We nemen afstand van de emotie door te doen alsof de emotie van een ander is. ‘Je hoeft hier niet boosom te zijn’, zeggen we dan tegen iemand anders, terwijl we zelf koken van woede.
- Verschuiving: We zijn eigenlijk boos op onze eigen baas, maar we foeteren op de medewerker die toevallig het dichtst in de buurt is, of thuis op onze echtgenote. Die moppert vervolgens op onze zoon en die geeft de hond een trap.
- Rationalisatie: We hebben een creatieve geest. Die bedenkt allerhande redenen waarom het juist in deze situatie logisch was dat we emotioneel werden.
- Regressie: We vallen terug in gedrag dat bij een eerder ontwikkelingsstadium paste. We nemen bijvoorbeeld niet zelf verantwoordelijkheid voor ons gedrag, maar stellen ons afhankelijk op door de situatie of iemand anders de schuld te geven van ons gedrag.
Nou zijn deze mechanismen van zelfbedrog niet altijd verkeerd. In situaties die voor ons te heftig zijn, kunnen ze ons ook helpen om te overleven. Het belangrijkste om zelfbedrog te voorkomen is acceptatie. Als een emotie je overvalt, accepteer dan dat dit zo is. Het is op dat moment niet anders. Je had het misschien anders willen hebben, maar het is niet anders. Ophouden onszelf te veroordelen vanwege onze imperfectie is de meest effectieve maatregel om zelfbedrog te voorkomen.
Voorkomen van zelfbestraffing
Als het ons bewustzijn een keer niet lukt om controle te krijgen over een emotie, dan krijgen we bijna automatisch met een extra emotie te maken: schuld. Als we onszelf schuldig voelen, dan vinden we dat we iets misdaan hebben. We gaan onszelf verwijten maken. Als een corrigerende ouder gaan we onszelf vermanend toespreken. We geven onszelf als het ware straf. Deze zelfbestraffing is weinig zinvol. We leren er niet veel van. Zelfbestraffing ontneemt ons het plezier in het werk en leidt eerder tot allerhande vermijdingsmechanismen dan tot beter leren omgaan met de desbetreffende emotie.
We kunnen onze aandacht beter richten op die situaties waarin we er wel in geslaagd zijn goed met onze emoties om te gaan. Daarvoor kunnen we onszelf belonen en de situaties waarin het ons niet gelukt is accepteren we neutraal.
Onze Certified Professional Coach Opleidingen
Hieronder tref je de verschillende Certified Professional Coach opleidingen aan en kun je doorklikken voor meer informatie of je inschrijven voor de opleiding. Wanneer je eerst wil kennismaken met een van onze opleiders en wellicht nog wat vragen beantwoord wil hebben kun je rechts kiezen voor een persoonlijk kennismakingsgesprek of je inschrijven voor een van onze “Expedities”.
Deel 1a - Foundation
FOUNDATION COACH
Deel 1b - Practitioner
PRACTITIONER COACH
Professional Coach Week
PROFESSIONAL COACH WEEK
Deel 1 - Practitioner (ACC)
PRACTITIONER COACH (ACC)
