Hoe ga je om met tegenslagen of conflicten?

Voorop moet staan, dat tegenstellingen of conflicten niet ‘vies’ zijn. Zij horen bij het samenwerken van mensen. Niet iedereen schat situaties en mogelijkheden op dezelfde wijze in. Daarom bestaan er verschillende opinies, en wanneer ieder zich serieus betrokken voelt bij het werk ontstaan gemakkelijk tegenslagen of conflicten. Wie niet serieus betrokken is zal het gemakkelijk laten gaan. Bovendien zijn mensen heel verschillend en kunnen ze elkaar dus irriteren.

Wanneer constructief met een conflict wordt omgegaan, kan het leiden tot nieuwe inzichten of tot op zijn minst een verbetering van een situatie. Het is tijdens samenwerken niet nodig dat iedereen van elkaar houdt of elkaar zelfs graag mag, het is alleen belangrijk dat iedereen elkaar accepteert.

Definitie van een conflict

Er is sprake van een conflict als er tussen personen of partijen die op elkaar zijn aangewezen informaties, opvattingen over middelen, methoden, doelen, waarden of belangen zijn die onverenigbaar zijn of lijken. De onverenigbaarheid kan een latent gegeven zijn in de situatie.

Belevings- en interactie-aspecten gaan een rol spelen, zodra één van de partijen zich bewust wordt van de onverenigbaarheid, daar eventueel vijandige gevoelens voor krijgt en de ander van zijn kant daadwerkelijk in de weg gaat staan.

Wanneer kan een conflict worden opgelost?

Om te zien of het mogelijk is om een conflict op te lossen dient men rekening te houden met de volgende voorwaarden:

• Op de eerste plaats moet het gaan om iets dat in de ogen van de betreffende partijen belangrijk genoeg is om er aan te werken.
• Bij beide partijen moet er een positieve instelling zijn om er iets aan te doen.
• Het is van belang of er een redelijk machtsevenwicht is tussen de partijen. Het wordt heel moeilijk wanneer de een zich afhankelijk voelt van de ander; er bestaat dan onvoldoende vrijheid om te komen tot een open communicatie.
• Men moet ook psychologisch er voor klaar zijn: wanneer er bijvoorbeeld heftige gevoelens van afkeer bestaan, die nog niet zijn uitgesproken, is er nog geen voldoende basis voor gezamenlijk gesprek.
• Beide partijen moeten in staat zijn tot een redelijke wijze van communiceren met elkaar.
• Beide partijen moeten bereid zijn om concessies te doen.
• Het is van belang dat er mogelijkheden zijn om eventueel geplande veranderingen ook door te zetten.

Verschillende manieren van omgaan met tegenslagen of conflicten

Mogelijke situaties

Voordat we spreken over het oplossen van een conflict is het goed om onderscheid te maken tussen diverse situaties. Er wordt namelijk nogal snel gesproken over een conflict, terwijl dit nog niet het geval is. Het is belangrijk om te kijken of groepen dezelfde doelen nastreven, of het idee hebben dat doelen niet verenigbaar zijn. Ook om te kijken of men geneigd is beslissingen te nemen in samenspel of dat men de beslissingen door strijd wil beslechten.

1. Harmonie

In onderling overleg kan men tot afspraken komen. Hier is de communicatie erg belangrijk: als men het toch oneens lijkt te zijn, is er waarschijnlijks sprake van een communicatieprobleem.

2. Coalitie

Men probeert voor een bepaalde tijd tot compromissen te komen en hete hangijzers te vermijden. Van belang is dan om realistische afspraken te maken. Bij een vaag besluit gaat ieder zijn eigen weg.

3. Tegenwicht

Men geeft elkaar tegenspel. Ieder benadert het probleem vanuit zijn eigen gezichtshoek, bijvoorbeeld een andere professie. Nodig is het bewustzijn van knowhow, maar ook van eigen beperktheden.

4. Conflict

Partijen streven een verschillend doel na en zijn bereid een beslissing te forceren, desnoods door strijd.

Hoe te handelen bij de diverse situaties

1. Harmonie

Bij groepen die in harmonie willen werken, is de probleemoplossende aanpak op zijn plaats. Dat wil zeggen:

• Men probeert scherp te zien waar het probleem ligt, hoe de stand van zaken is en waar men naar toe wil.
• Men gaat na wat belemmerende en wat bevorderende factoren zijn om dat te bereiken.
• Men beziet aan welke belemmerende factoren wellicht iets kan gedaan worden en zoekt naar mogelijke oplossingen voor ieder daarvan.
• Naar aanleiding daarvan worden de beste ideeën uitgekozen, een actieplan opgezet en ook bekeken welke consequenties (vooral negatieve) dat zou kunnen hebben.
• Dan kan men tot actie overgaan en intussen regelmatig evalueren of men werkelijk de gestelde doelen bereikt.

Dit is mogelijk omdat beide partijen uiteindelijk hetzelfde beogen end aar ook samen toe willen komen.

Meestal dient men bij de oplossing aandacht te besteden aan drie facetten:                                 

• de inhoud van het probleem
• de structuur waarin het ontstaat
• de relatie tussen de personen.

2. Coalitie

Bij een coalitie ligt dat anders. Hier zal het altijd neerkomen op onderhandelen.

De doelen of belangen liggen niet op één lijn, soms zijn ze zelfs tegenstrijdig. Hier is een conflict in wording. Het hoogste dat dan bereikbaar is, is een compromis.

3. Tegenwicht

Partijen streven wel dezelfde doelen na maar zijn het oneens omdat het vertrekpunt of het referentiekader van elkaar verschilt. Allereerst is het belangrijk dat beide partijen overtuigd blijven dat ze uiteindelijk hetzelfde willen bereiken. Vervolgens om over en weer argumenten te geven, elkaar te overtuigen en tegelijkertijd goed te luisteren naar de ander, zonder vooringenomenheid en met een ruime mate van relativiteitszin. Daardoor wordt het mogelijk om beperkingen van het eigen standpunt en de voordelen van het standpunt van de ander te erkennen.

4. Conflict

Bij conflicten is het van belang om de situatie terug te brengen naar tegenwicht of coalitie. Maar juist hier – meer dan bij harmonie, coalitie of tegenwicht – doen zich allerlei krachten gelden, die bewust of onbewust spelen bij personen in een conflictsituatie ,zowel bij de partijen zelf als bij mensen die ‘van buitenaf’ behulpzaam willen zijn.