Het begon met een stilte.

Een leerling die, na een heldere uitleg, alleen maar knikte. Geen vraag, geen aantekening, geen betrokken blik. En toen, terwijl je doorging met de les alsof er niets aan de hand was, hoorde je jezelf denken: “Begrijpt hij het wel? Of is hij gewoon afgehaakt?”

Iedere docent kent dat moment. Het ogenblik waarop je voelt dat er iets gebeurt bij een leerling — of juist níet — en je even niet weet hoe je erdoorheen komt. Je wilt contact maken, maar de route ontbreekt. Je wilt begeleiden, maar niet betuttelen. Je wilt ruimte geven, maar ook richting houden. Precies daar begint het belang van coachende vaardigheden.

Van uitleg naar eigenaarschap

Lesgeven is al lang niet meer alleen het overbrengen van kennis. Dat weten we. Leerlingen hebben behoefte aan begeleiding, structuur, motivatie, soms zelfs houvast in een leven dat hen regelmatig overweldigt. De vraag is: hoe geef je dat, zonder alles over te nemen? Veel docenten pakken automatisch hun vertrouwde gereedschap erbij: nog een keer uitleggen, structuur aanbrengen, oplossingen aandragen. Maar wie zich telkens opstelt als de bron van alle kennis en richting, loopt het risico dat leerlingen afhaken. Niet uit onwil, maar omdat er geen ruimte is om zelf te denken.

Coachen is iets anders. Het vraagt dat je even wacht. Vraagt. Spiegelt. En het ongemak van een ‘ik weet het niet’ niet meteen opvult, maar ruimte laat voor het eigen proces van de ander. Niet altijd makkelijk, zeker niet in de hectiek van het onderwijs. Maar essentieel als je wil dat leerlingen groeien vanuit zichzelf.

De klas als context voor ontwikkeling

Er zijn leerlingen die je uitdagen, leerlingen die verdwijnen in de massa, leerlingen die elke dag opnieuw willen bewijzen dat ze je aandacht waard zijn. En tussen al die verschillen probeer jij consistent te zijn, duidelijk, aanwezig. Het liefst ook nog inspirerend.

Coachende vaardigheden helpen om in al die diversiteit niet harder te werken, maar slimmer te begeleiden. Door niet direct te sturen, maar te onderzoeken. Door te luisteren met aandacht in plaats van te onderbreken met advies.

Een leerling die zijn huiswerk niet maakt, wordt dan niet alleen iemand die ‘verantwoordelijkheid moet nemen’, maar iemand die je bevraagt op wat er speelt. Wat belangrijk is. Waar hij zelf invloed ziet. Niet omdat jij de oplossing niet weet, maar omdat het pas een oplossing wórdt als hij er zelf in gelooft.

Niet zachter, maar wijzer

Er heerst soms een misvatting dat coachen betekent dat je ‘alles goed vindt’ of grenzen loslaat. Het tegendeel is waar. Coachen betekent juist dat je duidelijke kaders biedt, maar de verantwoordelijkheid daarbinnen teruglegt waar hij hoort: bij de leerling zelf. Je geeft geen controle op, je zet hem anders in. Docenten die coachend werken, merken dat gesprekken veranderen. Dat leerlingen opener worden. Dat lastige thema’s niet langer vermeden hoeven worden, maar bespreekbaar zijn zonder dat je in de reddersrol schiet. En dat het vertrouwen groeit — wederzijds.

Professionalisering als verdiepingsslag

Coachen is een vak. Veel docenten hebben er al een natuurlijke aanleg voor, maar merken ook dat ze zoekend zijn: hoe stel ik verdiepende vragen? Hoe blijf ik weg van het adviseren? Hoe ga ik om met weerstand of stiltes? Een opleiding in coachende vaardigheden is geen cursusje erbij. Het is een verdiepingsslag in hoe je mensen begeleidt, ondersteunt én uitdaagt. En het mooie is: je leert het niet in theorie, maar juist door te oefenen met je eigen praktijk. Je eigen leerlingen. Je eigen stijl.

Bij de Associatie voor Coaching werken we met onderwijsprofessionals die het verschil willen maken in hoe ze aanwezig zijn in hun werk. Niet door harder te werken, maar door bewuster te begeleiden. De rol van de docent verschuift. Niet omdat het moet. Maar omdat het kan. Er zit kracht in kennis. Maar nog meer kracht in het vermogen om anderen te begeleiden bij het vinden van hun eigen route. Niet elke leerling heeft een docent nodig die het antwoord weet. Wel eentje die durft te vragen: “Wat heb jij nu nodig om verder te komen?” Coachende vaardigheden maken dat mogelijk. Voor de leerling én voor de docent.

Meer weten?

De Associatie voor Coaching biedt erkende opleidingen voor onderwijsprofessionals die hun begeleidende rol willen verdiepen (zie hieronder). Onze programma’s zijn gericht op praktijk, reflectie en duurzame impact in de klas en de school. Voor meer informatie of een persoonlijk adviesgesprek kun je via www.vyte.in/dirkverhoeven een afspraak plannen